Telecombunker omgetoverd tot multifunctionele ruimte

Op 14 juni werd de 'Telecombunker' officieel geopend. De afgelopen maanden is door vrijwilligers hard gewerkt om van dit gebouw een multifunctionele ruimte te maken.

Misschien heb je het gebouw wel eens gezien als je van de Schieweg via de Vlaggemanstraat naar het Eudokiaplein wandelde. Een beetje verscholen achter een hek en een mooie grote populier. Het staat naast het Houweling Telecom Museum en gaat nu onder meer gebruikt worden als ontvangstruimte van het museum. Je wist niet dat daar een museum was? Het staat er al jaren en wordt gerund door een grote groep enthousiaste oud medewerkers van PTT en KPN. Klik hier voor een impressie van dit unieke museum.

De bunker ligt aan een plein dat gedeeld wordt met Stedin. Hierboven het plein, de bunker en op de achtergrond het transformatorgebouw van Stedin. Helemaal achteraan zie je woonhuizen aan de Troelstrastraat.

Hans Noordhoek, bestuurslid en eigenlijk wel zo'n beetje de coördinator van het museum: Onze doelstelling is het bewaken van het telefonie erfgoed van het Telefoondistrict Rotterdam. Dit is ten opzichte van de rest van Nederland een unieke collectie, omdat Rotterdam als enige district het telefoniesysteem van Ericsson gebruikt en de rest van Nederland voornamelijk het Bell systeem gebruikte. We hebben heel veel unieke stukken die misschien niet kostbaar zijn maar wel onvervangbaar. In ons museum zijn 17 werkende oude telefooncentrales te zien.


De genodigden werden verwelkomd en kregen een keycord. Weet je waar je bij hoort.

Hans: Een tweede doelstelling is om 25 gepensioneerde mannen en vrouwen tussen de 63 en 91 jaar een wekelijkse mogelijkheid te geven tot het uitoefenen van hun hobby: 'oude telefonie van het Telefoondistrict Rotterdam'. Dat de sociale contacten tussen de vrijwilligers net zo relevant zijn als de techniek is wel duidelijk. Alle personeel en oud KPN medewerkers verenigingen vallen onder Personeelverenigingen KPN. Het museum valt onder verantwoordelijkheid van de Vereniging Oud Medewerkers KPN Regio Rotterdam (VOMKPN RR) en alle vrijwilligers zijn ook lid van deze vereniging.

Meteen een soort reünie en praten over de goede oude tijden bij PTT en KPN.


De start werd verricht door Co van Schaik, PR-man van het Telecommuseum.

Na een woord van welkom aan de circa 80 aanwezigen, konden we de bunker in voor de officiële opening.

Hans: Het ontbrak het museum aan een goede ontvangstruimte. Het vrijkomen van de bunker was een prima mogelijkheid tot uitbreiden en na bemiddeling van de wijkagent en de deelgemeente Noord heeft KPN ons toegestaan de bunker om te bouwen tot ontvangst- en ontmoetingsruimte. Vijftien vrijwilligers hebben 6 maanden lang twee dagen per week keihard gewerkt om er iets prachtigs van te maken.

Cor de Jong, bestuurslid van de PVKPN (PersoneelsVereniging KPN) mocht de officiële openingsdaad verrichten. Lees nog maar even goed waar deze bunker voor werd gebruikt, want de toegang werd rücksichtsloos door Cor geopend.

Achter de papieren 'openingsdeur' stonden Carla Merkens en andere dames klaar met een drankje.

Wat meteen opviel was hoe groot het gebouw binnen was, veel groter dan je aan de buitenkant zou verwachten. Het ziet er prima en eigentijds uit en dat in een bunker!

Hans: In de oorlog hadden de Duitse soldaten een onderkomen gevonden in de centrale maar ze voelden zich daar niet veilig. Daarom is besloten om op de binnenplaats een bovengrondse bunker te bouwen inclusief kleine schuilkelder. Na de oorlog heeft dit gebouw gediend als brandweerpost, gymnastieklokaal, opleidingslokaal, magazijn en personeelsvertrek.

Ook voor mensen met een rollator is de bunker ruim genoeg.

Van een drankje en hapje voorzien: klaar voor de toespraken.

Cor de Jong prees de inzet van de vrijwilligers van de PVKPN. De personeelsvereniging heeft ook € 500 gedoneerd voor de verbouwing.

Er werd een langere toespraak gehouden door Jan van Werkhoven, voorzitter van de VOMKPN (Vereniging Oud Medewerkers KPN). Hieronder is een deel van zijn toespraak opgenomen. Daarin wordt nog eens duidelijk wat dit voor een bunker is, hoe het er zo mooi uit is komen te zien en wat de bedoeling ervan is.

Het gebeurt niet elke dag dat u een bovengrondse bunker uit de Tweede Wereldoorlog kunt bezoeken. Deze bunker is gebouwd in 1942 en gebruikt door de Duitsers en KPN. Bouwtechnisch nog in uitstekende staat, maar niet meer in de originele, nadat een aantal vrijwilligers met grote inzet het gebouw onder handen hebben genomen.


Penningmeester Heinz Breuer test of hij waar voor zijn geld heeft gekregen.

Frappant is dat het gebouw 72 jaar oud is en in 72 dagen door vrijwilligers met een gemiddeld leeftijd van 72 jaar is gerenoveerd! Het heeft een behoorlijke periode geduurd voordat wij de Duitsers en KPN uit het gebouw hebben kunnen verdrijven. Dit zonder geweld. De Duitsers hielden zich hier bezig met het afluisteren van telefoons in de centrale.

Het opknappen verliep niet geheel vlekkeloos. Met name de sanitaire voorzieningen waren niet te gebruiken; alles was verstopt. Met ware doodsverachting en ‘lease’laarzen werden de voorzieningen hersteld en uitgebreid. Volgens ons hadde de Duitsers dat op hun geweten. Ook hadden zij de kelder vol water laten lopen als een vorm van ‘verschroeide aarde’. Dit was namelijk het enige water dat aanwezig was…

Ook was het noodzakelijk de gehele verlichting en electrische voorzieningen te vervangen. Alles is op dit moment volgens de voorschriften opnieuw geïnstalleerd. Waar wij als projectgroep ook bijzonder trots op zijn, is de geïnstalleerde keuken met apparatuur. 


Het museum moest een keuken ontberen; de bunker heeft er nu één met alle nodige voorzieningen.

De bunker die wij als multifunctionele ruimte hebben ingericht, is een welkome aanvulling om ons museum verder te promoten. Een aantal afdelingen van KPN heeft inmiddels toegezegd om hier werkoverleg te houden, met gelijktijdig een bezoek aan ons unieke museum. 

Tot slot wil ik als projectleider van de bunker alle klussers bedanken voor hun geweldige inzet. Ook wil ik de sponsors van de gebiedscommissie Rotterdam Noord en de PVKPN bedanken voor hun financiële bijdrage. En niet te vergeten KPN om dit nieuwe onderkomen 72 jaar lang te mogen gebruiken.

Cor feliciteert Jan met de Telecombunker als nieuwe aanwinst voor het museum.


Tijdens het opknappen van de bunker is door André Eekhout (88 jaar!) gewerkt aan een boekje dat een beeld geeft van de geschiedenis van de telecommunicatie. Het boekje heet ‘Van rooksignaal tot digitaal’ naar een reeds bestaande expositie in het museum.

Het boekje is bedoeld als uiting van respect voor alle vrijwilligers en hun inzet van en voor het Houweling Telecom Museum. Voor iedere vrijwilliger was er een exemplaar. Hans Noordhoek kreeg van André het eerste exemplaar.

Hans: Het museum is gevestigd in een nog in dienst zijnde telefooncentrale in Rotterdam Noord, sterker nog een groot deel van de technische museale objecten zijn een onderdeel van het gebouw. Aangezien KPN er naar streeft zoveel mogelijk gebouwen af te stoten, is het bestaan van het museum daarvan afhankelijk. Als we het pand moeten verlaten, betekent dat waarschijnlijk het einde van dit unieke museum. Dat is dan ook direct de reden dat het museum nu naar buiten treedt: om bekendheid te verwerven om bij een eventuele verkoop van het gebouw steun te kunnen vinden bij overheid, gemeente en sympathisanten. Het museum is daarom ook medeoprichter van de Stichting Telecommunicatie Erfgoed Nederland, die onder andere als doel heeft om collecties van musea in moeilijkheden te redden.

Meteen even lezen. In het boekje leer je:

• Dat telecommunicatie wereldwijd inmiddels de grootste industrietak is.
• Dat Bell de telefoon niet heeft uitgevonden.
• Dat Napoleon zijn overwinningen mede te danken had aan een nieuw luchttelegraafsysteem. En nog veel meer.

De door de Vereniging Oud Medewerkers afdeling Den Haag aangeboden 'Dracaena massangeana' heeft aardig wat zon nodig. De aanbieder lijkt te zeggen: wel goed voor zorgen hè!

Ondertussen is Cora Noordhoek hard aan het werk in de keuken.

Nog meer lekkers.

Accordeonist Arcadie zorgde voor muzikaal vertier.

Overigens was voor de Telecombunker in de plannen voor de herontwikkeling van Bergpolder-Zuid een horecafunctie bedacht, als onderdeel van de 'Energiehof'. Wie weet hoe de museumvrijwilligers het in de toekomst gaan uitbaten...

Ook nog ruimte voor een kantoor in de bunker.

Daarna konden liefhebbers het museum in. Voor een virtuele rondleiding kun je het eerdergenoemde  blogbericht bekijken. Maar het is natuurlijk nog veel leuker om zelf eens op een dinsdag (tussen 9 en 15 uur) bij het museum langs te gaan. We kunnen je verzekeren dat het enthousiasme van de vrijwilligers aanstekelijk is!

Foto's en tekst: Mick Otten

Muziek op de Rotte: opnieuw geweldige muzikale waterval

Opnieuw was er dit jaar Muziek op de Rotte. Inmiddels al weer de achtste editie! Net als vorig jaar ontkomen we er niet aan een uitgebreid blogbericht te maken over dit driedaagse muziekspektakel op en aan de Rotte.

Drie dagen lang muziek vanaf een drijvend podium op de Rotte en het kleine barpodium in de gestreepte tenten van het Volkstheater. Een bijzonder festival op een onverwachte plek. Artiesten uit heel de wereld - maar vooral Rotterdammers - zetten de Rotte in het teken van muziek en dans.

DONDERDAG 19 JUNI
Jongerenpodium  en Lumumba Festival met optredens van o.a. Rotkwa Boys Trio, Maria Morais en band, Jeffrey en de Afrikaanse groepen  Nusodia en SOS Matondo.

Op donderdagavond staat het door de jongeren van het Rottekwartier georganiseerde Jongerenpodium in het teken van talenten uit Noord. Met onder meer optredens van de ‘Boys to Man’ en breakdance van het Rotkwa Boys Trio met de sociaal bewogen jongens Mourat, Youssef en Fouad.

Er is aanvankelijk weinig publiek vanwege de dreigende buien en het frisse weer.

Maar buurtbewoner, entertainer en zanger Jeffrey weet de aanwezigen op te warmen met hits als New York New York van Sinatra. Ook ander Engels repertoire en Hollandse smartlappen zingt hij met gemak en overtuiging.

6 jaar en al fotograferen met een tablet, terwijl Jeffrey een rapnummer brengt met een buurtbewoner.

Met gemak krijgt Jeffrey alle kids en hun ouders op de vloer.

Onder de grijze lucht komen jongeren van het Grafisch Lyceum in exotische kleding aanlopen vanaf het buurthuis aan Noordplein 12 voor een modeshow, verzorgt door de Jonge Honden.

Vrijwilligers van Hofdijk bakken patat en bitterballen in meegebrachte friteuses.

Veel respect voor de jonge geluidstechnici uit de buurt en drijvende krachten Chris en Wil, die de link wisten te leggen met de jongeren uit Noord.

Maria Morais die we eerder kennen van haar melancholische Kaapverdiaanse liedjes in de stijl van Cesaria Evora, laat nu met eigen band een jazz- en soulrepertoire horen.

Aansluitend gaat het programma over in het Afrikaanse Lumumba Festival.
Hier speelt Nusodia. De band tovert de muziek uit het West-Afrikaanse land Burkina Fasso te voorschijn met djembe’s en danseressen uit Amsterdam.

Het repertoire van Nusodia bestaat uit percussie en dans, maar ook uit zang, begeleidt door exotische en melodieuze instrumenten, zoals het snaarinstrument de kora, de balafoon, een slaginstrument dat lijkt op een marimba, de ngoni.


En natuurlijk bespelen ze de populaire west-Afrikaanse shekere kalebas.

Nusodia is in juni 2011 gestart door Issa Zina, danser en percussionist uit het nationaal ballet van Burkina Faso. Drie maanden daarvoor had hij zich definitief gevestigd in Nederland. Een groep creëren waarin Europeanen en West-Afrikanen samenwerken, dat was zijn ideaal. Inmiddels wordt de groep veel gevraagd voor verschillende festivals.

Afsluitend is er een optreden van de band SOS Matondo van politiek vluchteling Watondo Matondo uit Congo. Zij dopen het evenement voor even om in 'Muziek op de Congo'.

Terwijl gezocht wordt naar de juiste aansluitkabels van de gitaar op de versterker, soleert de saxofonist.  Door vertraging begint het concert pas om twintig voor 11.

De hoge Congolese gitaar melodieën klinken slechts kort. Om 11 uur moet helaas het geluid uit….


VRIJDAG 20 JUNI

Choros Limoneros stellen zich voor als Rotterdamse band, samengesteld uit mensen uit Finland, Israel, België, Portugal, Griekenland en Spanje.

Ze spelen choro en samba uit Rio de Janeiro, maar hun muziek verraadt ook duidelijk de culturele achtergrond van de bandleden.


Ze zeggen zelf: We will caress your ears with instrumental melodies, some 100 years old, mixed with fresh ideas, created recently or in the moment.

Tijd voor een pilsje of een wijntje aan de bar van Chateautjes uit de Zwart Janstraat. Zij verzorgen de catering op vrijdag en zaterdag met een mooie selectie wijnen, sterk bier en espresso koffie.


Intussen mogen kinderen een poging wagen op de trombone. Maar daar is wel wat techniek en longinhoud voor nodig.

Het is nog vrij stil als de rauwe stem van Ermina Fernadez Cordoba over de Rotte klinkt. Samen met Arturo Ramón (gitaar) en Udo Demandt (percussie) vormt ze de flamenco groep Primos del  Norte.


Ogen dicht en je bent in Sevilla. Jammer dat zo weinigen deze zeer professionele band hebben gehoord.


Ze hebben meerdere CD's uitgebracht en opgetreden over heel Europa en op muziekfestivals in Marokko en Turkije. Primos del Norte staat voor hoge kwaliteit flamenco.

Sinfonia Rotterdam onder leiding van de Zuid-Afrikaans/Nederlandse dirigent Conrad van Alfen vult het hele ponton met een prachtige groep jonge mensen en bijzondere muzikanten. Stravinski wordt gevolgd door een wat moeilijker koningsnummer met een knipoog naar de serieuze Alexander en de bewegelijke Maxima. Een afwisseling komt er met de vrolijkheid van de jaargetijden van Vivaldi.

Onze titelfoto komt even terug, want ere wie ere toekomt: er werd ode gebracht aan Corry Ulenberg (80), grondlegger van Midzomermuziek op de Rotte. Zij mag het dirigentenstokje van Conrad overnemen. En hoe kan het ook anders, we horen ‘Eine kleine Nachtmusik’.

Samen met bewoners uit het Oude Noorden nam Corry in 1997 het initiatief voor een jaarlijks Midzomerklasiek op de Rotte. Muziek en gratis glaasje wijn was destijds de formule. Maar door bezuinigingen bleef het na 2000 stil op de Rotte. Corry en buurtbewoners bleven aandringen bij de deelgemeente op ondersteuning. In 2007 lukte het dan eindelijk om dit muziekfestival nieuw leven in te blazen en werd het uitgebouwd tot het driedaagse Muziek op de Rotte, met onder andere steun van het Rotterdamse Volkstheater.


In haar toespraak bedankt Corry het publiek, het orkest en de vrijwilligers die dit evenement mogelijk hebben gemaakt. Ze spreekt de hoop uit dat Muziek op de Rotte stedelijk meer aandacht krijgt en een evenement voor alle Rotterdammers wordt.

Corry is niet alleen strijdbaar voor Muziek op de Rotte, maar in het verleden ook voor andere zaken. Zoals het behoudt van de Rotte. Je leest het goed: als Corry en vele anderen uit Noord in de jaren '60 niet de strijd hadden aangebonden met de gemeente tegen de aanleg van het Rotte tracé, hadden we hier aan een drukke verkeersader gezeten.


Muziek op de Rotte is altijd gedragen door vele vrijwilligers uit het Oude Noorden. Om dit evenement structureel jaarlijks te laten terugkeren heeft voormalig portefeuillehouder Nils Berndsen het initiatief genomen om de Stichting Muziek op de Rotte op te richten.

Na Eine kleine Nachtmusik geven dansers van Conny Janssen Danst en Sinfonia Rotterdam deze avond een voorproefje van de nieuwe locatievoorstelling MIRROR MIRROR, die in juli te zien is in de Rotterdamse Onderzeebootloods.

Cony Jansen was zelf aanwezig bij deze try-out.

ZATERDAG 21 JUNI

Niet genoemd in het gedrukte programma, bijt Ferdy Karto de spits af van een hele middag en avond dans en muziek.


Ferdy Karto brengt samen met Marcia Schüt een flamenco dansvoorstelling waarin een ode wordt gebracht aan Indonesië. Ferdy zagen we onlangs nog optreden bij Het Langste Podium.


De voorstelling heet 'Jogya - Córdoba' en het kwartet heet: Aluda a Garuda (letterlijk: het zinspelen op Garuda; Garuda is een symbolisch dier in Indonesië en komt voort uit het hindoeïsme).


Ze worden muzikaal begeleid door Irene Gabarron (fluit) en Javier Infestas (percussie, palmas & kalimba).


De voorstelling is een ontmoeting van twee mensen op een drukke plek, waarin er toch ruimte is voor elegantie en nuance. Er ontstaat een spel tussen het onderdrukken van gevoelens en het uitdragen van emoties. Flamenco is dan de vorm van uitdrukking.




De groepen Speechless en Spangen Kids brengen verschillende dansvormen op de houten vlonder, zoals urban, azonto, funana house en passazero.

Evenals voorgaande jaren doet de presentatrice Illanga Bell pogingen het publiek in beweging te krijgen tijdens de vele muziek optredens van de dag en avond. Pas later bij het slotconcert van Koffie zal de dansvloer echt gevuld zijn.

Haar droom was te studeren aan het conservatorium. Uiteindelijk kwam Hadewych Minis op de toneelacademie terecht. Ze schitterde in vele rollen op het toneel en in films, maar ze besloot het roer om te gooien en te doen wat haar het meest gelukkig maakt.


Opnieuw kwam muziek in haar leven en Hadewych heeft inmiddels met Jan van Eerd haar eerste album in 2013 opgenomen.

Ze schreef alle liedjes en speelt zelf op de basgitaar. Ze noemt haar muziek electro-ponk, een combinatie van pop, punk en funk.

Ze wordt begeleid door Jan van Eerd op keybord, telg uit de Herman Brood academie.

Rauw en hartstochtelijk maar ook heel subtiel brengt ze haar songs.

Dat ze veel fans heeft in het publiek, blijkt wel als ze na afloop haar CD's en zelfs op verzoek handen signeert.

In de tent bij de bar is het rustig genieten van oldies gebracht door Lady en de Vagebond.
Ze zochten in opnames uit grootmoeders tijd. Lady en de Vagebond: Ouwe rot en jonge blom spelen hart-en-ziel muziek uit de jaren ‘30-’60. Muziek voor jonge blagen en ouden van dagen.

Wendy Lina verruilde haar verblijf in een Rotterdamse woongroep voor een huisje in Brabant waar de samenwerking met Fried Manders begon.


Vagebond Fried Manders.

En dan klinkt er soul van het drijvende podium op de Rotte. Met een warme volle stem zingt Pink Oculus op een nu zonnig podium eigen nummers zoals 'Sweat', waarmee ze vorig jaar debuteerde en covers als 'Happy'.

Pink Oculus - eigenlijk heet ze Esperanzah Denswil (waarom zou je zo'n exotische naam nog veranderen?) - is in januari 2014 door 3FM uitgeroepen tot Serious Talent. Ze schrijft  liedjes, gedichten en verhalen en treedt graag op met de 16 man sterke band: RE:FRESHED Orchestra.

Om 19 uur staat de band Bongomatik op het drijvende podium. Trompetist Georg Pancraz zet met een schrille, luide toon een aanstekelijke latin funk sound in. Is het Jazz, Pop, Latin, Funk? Wel heel sterk klinkt de latin sound door in hun muziek. Luchtige en energieke muziek met een vette groove en een dikke knipoog.

Bongomatik bestaat uit één grote familie van uiteenlopende muziekwerelden, culturen en leeftijden. Zoals de Surinaamese Thirza Prak (midden), een echte pop- en souldiva en de Antiliaanse Yumarya Grijt (rechts), bekend als zangeres bij o.a. Izaline Callister.

Bebop gitarist Thomas Hilbrandi, ritme tandem Mick Paauwe en Jens Kerkhoff.


Pop-toetsenist Leon den Engelsen en jazz-drummer/componist/theatermaker Arend Niks.

Eindelijk: het publiek komt in beweging.

Intussen test Robe Geboers zijn hammond orgel in de tent van het Volkstheater. Samen met Rotterdams jazz icoon Valster vormt hij een gelegenheidsduo speciaal voor Muziek op de Rotte. Robe Geboers speelt ondermeer bij Freek de Jonge samen met Ocobar.

Valster op de saxofoon. Het duo Valster en Geboers zorgen voor behaaglijke lounge jazz. Groovy sounds en mellow grooves worden losjes uit de mouw geschut, terwijl wijntjes worden ingeschonken aan de bar van Chateautjes.

Als Carlama Orkestar begint te spelen waan je je op een Balkan feest. Virtuoos en energiek met zeer aanstekelijke snelle ritmes en een flinke dosis humor. Het Servische woord ‘Carlama’ (spreek uit: Tsjarlama) verwijst zowel naar een bepaald soort wilde dans als naar een ‘uitbundig feest’.

Het publiek geniet maar komt vreemd genoeg - behalve voor het applaudisseren - niet in beweging.


Het energieke collectief werd opgericht door de Servische Hongaar Akos Laki. Carlama Orkestar is een brass band met vier saxofonisten. De musici combineren de rijke Servische brassbandtraditie met ritmes en melodieën uit de hele Balkanregio.

Zanger en altsaxofonist Stanislav Mitrovic woont in de Agniesebuurt en kreeg zijn opleiding aan het Rotterdams Conservatorium.

Vanaf de oprichting in 2006 maakt Carlama Orchestra indruk op diverse festivals, onder andere in Bulgarije, Mexico, Engeland en recent in Columbia, Jordanië en Jeruzalem.

Op het barpodium staan vier jongens in onderhemd: Tommy Moustache. Zij brengen dynamische jazz improvisaties ten gehore.

Tommy Moustache is een eigenzinnige band waarin de muzikanten elkaar altijd tot het uiterste drijven. De hoofdingrediënten zijn: jazz, blues, rock, klassiek, humor, improvisatie een flinke dosis lef. De muziek is spannend, onvoorspelbaar, brutaal en van tijd tot tijd ontroerend.

Gelukkig lukt het sommige mensen niet om stil te blijven staan!

Als de duisternis invalt, trekt de band KOFFIE een uitbundig dansend publiek. Zij sluiten Muziek op de Rotte af met een mix van afrobeat, jazz en 70’s funk.


KOFFIE ontstond nadat Fela Kuti ons de oren opende, aldus drummer Otto van der Wotto. De volle sound en heerlijke grooves van Fela waren aanleiding om de afrobeat in te duiken.


KOFFIE speelde de afgelopen tijd al op vele festivals in Nederland, België, Hongarije en Zwitserland. De band weet vanaf het podium het publiek moeiteloos in beweging te brengen, met energieke songs en virtuoze solo’s.

Iedere dag had bijzondere verrassende hoogtepunten en de sfeer en gezelligheid groeide met de dag, ook dankzij het steeds mooiere weer! Na drie dagen blijft de grote verscheidenheid aan muziek nog lang door je hoofd zingen.

Muziek op de Rotte is mede mogelijk gemaakt door: Stichting Animus Donandi, Erasmusstichting, G.Ph. Verhage Stichting, Elise Mathilde Fonds, Gemeente Rotterdam, Havensteder, Woonstad en de Van Leeuwen Van Lignac Stichting.

Foto's en tekst: Johannes Odé